آیا تا به حال به این فکر کردهاید که چه مادهای باعث میشود رنگها سریع و یکنواخت خشک شوند، شویندهها قدرت پاککنندگی بالایی داشته باشند و در عین حال هزینه تولید کاهش یابد؟ پاسخ این سؤال در ترکیبی شیمیایی نهفته است: بوتیل گلایکول. این ماده که با نام علمی 2-بوتوکسی اتانول شناخته میشود، عضوی از خانواده گلیکول اترهاست و بیش از نیم قرن است که در صنایع مختلف مورد استفاده قرار میگیرد. بوتیل گلیکول به دلیل ساختار منحصربهفرد خود، هم خاصیت حلالیت بالایی دارد و هم عملکرد سورفکتانتی مؤثری ارائه میدهد.
بوتیل گلایکول چیست؟
بوتیل گلایکول یا 2 بوتوکسی اتانول مایعی بی رنگ ، روغنی و محلول در آب است که به عنوان حلال در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. بوتیل گلیکول الکلی طبیعی است که از نفت استخراج می شود.
ویژگی های بوتیل گلایکول
بوتیل گلایکول ماده ای با بوی ملایم است که همین ویژگس باعث می شود از این ماده به عنوان حلالی پر کاربرد و بدون جایگزین در بسیاری از صنایع ، از جمله ساخت رنگ و رزین استفاده شود.
این حلال دارای خواصی همچون نقطه جوش بالا ، فراریت پایین و بویی ملایم است. بوتیل گلیکول به دلیل داشتن یک عامل الکلی و دو عامل اتری در ترکیب خود ، قابل انحلال در اکثر حلال های قطبی و غیر قطبی است.
مشخصات بوتیل گلیکول
وقتی صحبت از شناسایی یک ترکیب شیمیایی میشود، مشخصات فیزیکی و شیمیایی آن اهمیت زیادی دارند؛ چراکه این ویژگیها در نحوه استفاده از ماده و تعیین میزان کارایی آن در صنایع مختلف نقش تعیینکنندهای ایفا میکنند. بوتیل گلایکول مایعی شفاف، بیرنگ و با بوی ملایم و شیرین است که به راحتی در آب و بسیاری از حلالهای آلی حل میشود. این ترکیب از نظر ایمنی نیازمند توجه جدی است، زیرا در صورت تماس مستقیم با پوست یا استنشاق، اثرات مخربی بر سلامت میگذارد. مشخصات بوتیل گلیکول به شرح زیر هستند:
- نام آیوپاک: 2-بوتوکسی اتانول
- فرمول شیمیایی: C6H14O2
- جرم مولی: 118.17 گرم بر مول
- شماره CAS: 111-76-2
- شکل ظاهری: مایع شفاف و روغنی با بوی شیرین شبیه به اتر
- دانسیته: 0.90 گرم بر سانتیمتر مکعب
- نقطه ذوب: 77- درجه سانتیگراد
- نقطه جوش: 171 درجه سانتیگراد
- حلالیت: قابل اختلاط با آب و بسیاری از حلالهای آلی

کاربردها بوتیل گلایکول
- استفاده در صنعت رنگ و رزین
بوتیل گلیکول به دلیل فراریت کم می تواند موجب بهبود غلظت و زمان خشک شدن شود. - استفاده در ترکیب انواع شوینده
با توجه به خاصیت انحلال چربی ها در اکثر شوینده های خانگی از جمله شیشه پاک کن ها ، اسپری ها ، صابون ها و … استفاده می شود. - تولید مواد آرایشی و بهداشتی
به دلیل خاصیت نرم کنندگی و محافظت از پوست در محصولات آرایشی و بهداشتی به کار گرفته می شود.
به دلیل نقطه خود اشتعالی بالا، نقطه انجماد پایین و نقطه اشتعال مشابه دیزل به عنوان مکمل گازوئیل هم مصرف می شود. این ماده ، ماده ی شروع کننده برای تولید بوتیل گلایکول استات است.
مزایا و معایب بوتیل گلیکول
مانند هر ترکیب شیمیایی دیگر، بوتیل گلیکول نیز مزایا و معایب خاص خود را دارد و شناخت این جنبهها برای مصرفکنندگان و صنایع ضروری است. از یکسو این ماده به دلیل قیمت مناسب، حلالیت بالا و ویژگی سورفکتانتی، به گزینهای بیرقیب در بسیاری از کاربردهای صنعتی تبدیل شده است. از سوی دیگر خطرات ایمنی و زیستمحیطی آن را نمیتوان نادیده گرفت. تماس مستقیم با پوست یا استنشاق بخارات آن باعث تحریک و آسیبهای جدی میشود. بنابراین استفاده از تجهیزات ایمنی هنگام کار با این ماده امری اجتنابناپذیر است.
| مزایا | معایب |
| حلال ارزان و در دسترس | محرک پوست و چشم |
| خاصیت سورفکتانتی قوی | سمی در صورت بلع یا استنشاق |
| کاربرد گسترده در صنایع رنگ، نفت و شویندهها | خطرناک برای محیطزیست در غلظت بالا |
| غیر فرار و با دوام در فرمولاسیونها | نیاز به تجهیزات ایمنی کامل هنگام کار |
| سازگار با بسیاری از حلالهای آلی و آب | محدودیت در استفاده در محصولات پوستی |
شرایط نگهداری بوتیل گلایکول
بوتیل گلیکول باید در دمای کمتر از 40 درجه سانتی گراد و محیط خشک و فاقد رطوبت نگهداری شود. با توجه اینکه به محض باز کردن محفظه اصلی بوتیل گلایکول با رطوبت هوا واکنش می دهد و پروکسید ها را تولید می کند. از همین روی توصیه می شود انتقال محصول به سرعت انجام گیرد.
ایمنی بوتیل گلایکول
بوتیل گلیکول موجب بروز التهاب و سوزش در پوست و چشم ها و همچنین حساسیت در دستگاه تنفسی می شود. بلعیدن این ماده می تواند علائمی مانند سردرد، سرگیجه و حالت تهوع را به وجود آورد.
با توجه به تمام عوارض ذکر شده با توصیه می شود از مجاورت طولانی مدت با بوتیل گلیکول خودداری نموده و در مدت تماس با این ماده از تجهیزات ایمنی استفاده شود.
روش تهیه بوتیل گلیکول
شاید برایتان جالب باشد که بدانید تولید بوتیل گلیکول چگونه صورت میگیرد و چرا این فرآیند اهمیت دارد. این ماده معمولا از طریق دو واکنش شیمیایی کلیدی تولید میشود که هر دو نیازمند شرایط کنترلشده و کاتالیزورهای خاص هستند. روشهای تولید بر کیفیت نهایی ماده اثر دارند و بر قیمت و حجم عرضه در بازار نیز تأثیر مستقیم میگذارند.
- واکنش اتوکسیلاسیون: در این روش، اتیلن اکسید با بوتانول واکنش میدهد. در حضور کاتالیزور، اتمهای اکسیژن وارد ساختار مولکول میشوند و در نهایت 2-بوتوکسی اتانول تولید میگردد. اگر نسبت اتیلن اکسید به بوتانول بیشتر باشد، ترکیبات دیگری مانند دیاتیلن گلیکول اتر نیز شکل میگیرند.
- واکنش اتریفیکاسیون: این روش شامل واکنش بوتانول با 2-کلرواتانول است. در این فرآیند پیوندهای جدیدی تشکیل میشوند که نتیجه آن تولید بوتیل گلایکول خالص و با راندمان بالا خواهد بود.
قیمت بوتیل گلیکول
بازار مواد شیمیایی همواره تحت تأثیر عوامل مختلفی همچون تقاضای جهانی، هزینه تولید، قیمت نفت خام و تغییرات اقتصادی قرار دارد. بوتیل گلیکول نیز از این قاعده مستثنی نیست. به دلیل کاربرد گسترده این ماده در صنایع رنگ، پوشش، شویندهها و حتی بخش انرژی، نوسان قیمت آن تأثیر قابلتوجهی بر هزینه تمامشده محصولات دارد. در سالهای اخیر افزایش توجه به رنگهای پایه آبی و محصولات سازگار با محیطزیست، موجب افزایش تقاضای این ماده در بازارهای بینالمللی شده است. به همین دلیل، کشورهای آسیایی خصوصاً چین و هند به قطبهای اصلی تولید و عرضه بوتیل گلایکول تبدیل شدهاند. این روند باعث شده قیمت آن در بازار جهانی بهطور نسبی رقابتی بماند. به طور کلی قیمت بوتیل گلیکول در مقایسه با سایر حلالها پایینتر است و همین مزیت رقابتی موجب استقبال تولیدکنندگان مختلف شده است. در بازار ایران نیز این ماده بهطور عمده توسط واردکنندگان عرضه شده و بسته به خلوص و برند تولیدکننده، نرخ متفاوتی دارد.
خرید بوتیل گلیکول
بوتیل گلیکول در دسته مواد شیمیایی وارداتی قرار می گیرد که قابل تامین و عرضه در شرکت شیمی پل می باشد. جهت اطلاع از موجودی و خرید این حلال صنعتی با شماره های 88616245 و 88617014 ، واحد فروش مواد شیمیایی تماس حاصل فرمایید.
نقد و بررسیها
پاککردن فیلترهاهنوز بررسیای ثبت نشده است.